Psychosociale veiligheid bestaat naar ons idee uit twee componenten. Enerzijds gaat het over het niet tolereren van wangedrag in een organisatie; dat staat bekend als sociale veiligheid. Het tweede element is dat mensen vrijelijk kunnen spreken, hun ideeën kunnen uiten en vragen kunnen stellen zonder bang te hoeven zijn dat anderen hier slecht op zullen reageren; dat is psychologische veiligheid.  

Ongewenst gedrag gaat in onze visie niet alleen over grensoverschrijding. Het is ook ongewenst als mensen zich niet (durven) uitspreken. Ongewenst gedrag is elk gedrag dat niet functioneel is, geen constructief maar een destructief effect heeft - ook al is dat niet altijd de bewuste intentie! - op het team, de afdeling of organisatie.

Wij geloven dat psychosociale veiligheid begint bij de hoogste leiding. Bestuurders zetten de toon voor het psychosociale klimaat en de manier waarop mensen in de organisatie met elkaar omgaan. Er is weinig dat zo goed top-down werkt als voorbeeldgedrag. Als jij je kwetsbaar opstelt, durven je medewerkers dat ook. Als jij iemand niet aanspreekt op ongewenst gedrag, dan zullen je medewerkers dat ook niet doen.

Bestuurders kunnen, bijvoorbeeld door de afstand tot de werkvloer, over het hoofd zien dat ze zelf onderdeel zijn van het systeem waarin onveiligheid bestaat. De aandacht ligt in de praktijk vooral op beleid, protocollen en vertrouwenspersonen, terwijl naar ons idee eerst helder moet worden wat er speelt in de dynamiek van de organisatie waardoor mensen zich niet vrijelijk uitspreken. Zonder inzicht in deze dynamiek komt de aanpak van psychosociale veiligheid niet tot de kern en is er een groter risico op herhaling. Bestuurders hebben de verantwoordelijkheid om psychosociale veiligheid bij de wortels aan te pakken. Zij hebben de positie om het hele systeem te betrekken in de aanpak inclusief zichzelf.

Hoe zit het eigenlijk met toezichthouders? Ook zij zijn verantwoordelijk voor een veilig werkklimaat. Het is hun taak om erop toe te zien dat het bestuur een veilige werkomgeving waarborgt.